حسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکاری
بخش سوم
حسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکاری
سیستم حسابداری موسسات پیمانکاری بایدطوری طراحی شود که سود یا زیان دقیق پیمان در پایان کار تعیین شود. در حسابداریقراردادهای بلندمدت پیمانکاری ازاصول هزینه یابی سفارشکار تبعیت میشود. ازاین رو،برای آنکه بهای تمام شده هر طرح بطور جداگانه مشخص شود باید برای هر قراردادپیمانکاری که منعقد میشودحسابی جداگانه در دفاتر افتتاح و برای سهولت مراجعه بهاسناد و مدارک نظیر برگ درخواست کالا، حواله انبار و لیست دستمزد به هر پیمان شمارهخاصی اختصاص یابد.
مساله اساسی در حسابداری پیمانکاریتعیین مخارج ودرآمد هر دوره مالی در طول مدت قرارداد است. در موردحسابداریقراردادهای بلندمدت پیمانکاری ذکر نکات زیرضروری است:
١- دورهای که مخارج مربوط به یک طرحشناسایی میشودبا امضای قرارداد آغاز و با تکمیل آن خاتمه می یابد.
٢- مخارجی را که پیمانکار قبل ازانعقاد قرارداد برای شرکت در مناقصه انجام میدهد در صورتی که قابل تشخیص و شناساییباشد جزو بهای تمام شده پیمان محسوب میشود در غیراین صورت جزو هزینه های دوره وقوع خواهد بود.
٣- در یک واحد پیمانکاری مخارج انجامشده را میتوان به ترتیب زیر طبقه بندی کرد:
الف-مخارج مستقیم، مانند مواد و مصالحمصرفی درپیمان، دستمزد کارگران و سرپرستان کارگاه واستهلاک ماشین آلات بکار گرفتهشده در پیمان که جزو بهای تمام شده پیمان به شمار میآید.
ب -مخارج غیرمستقیم، مانند هزینهتعمیرگاه مرکزی، طراحی و خدمات فنی که بین پیمانهای مختلف مشترک است کهمعمولابرمبنای معقولی مانند دستمزد مستقیم، موادمستقیم و مبلغ پیمان بین پیمانهایمختلف سرشکن میشود.
ج -مخارج بی ارتباط با پیمانها، مانندهزینه های تحقیق و توسعه، هزینه های مالی غیر مرتبط باپیمانها و هزینه استهلاکماشین آلات وتجهیزاتی که در پیمانها بکار گرفته نشده است. این مخارج جزوبهای تمامشده پیمان به حساب نمی آید زیرا با پیشرفت هیچیک ازپیمانها ارتباطندارد. اما دربرخی مواردهزینه های عمومی و اداری، هزینه های تحقیق وتوسعه و هزینه های مالی کهبطور مشخص باقرارداد معینی ارتباط دارد به عنوان بخشی ازمخارج انباشته پیمان بهحساب میآید.
٤ - ضمانتنامه هایی که پیمانکار درطول اجرای طرح به کارفرما تسلیم می نماید میتواند به شکل آماری خارج ازدفاتر و یادر حسابهای انتظامی ثبت شود
روشهاى متداول حسابدارى قراردادهاىبلندمدت پیمانکارى
موسسات پیمانکاری برایحسابداری
قراردادهایبلندمدت از دو روش زیرپیروی میآنند:
١- روش درصد پیشرفت کار
٢- روش کار تکمیل شده
بکارگیری هر یک از روشهای یاد شده بهتوانای پیمانکار در برآورد قابل اتکا از مخارج پیمان، درآمد پیمان ومیزان پیشرفتکار بستگی دارد.
-1روش درصد پیشرفت کاردر روش درصد پیشرفت کار، درآمد و سودناخالص پیمان به تناسب پیشرفت عملیات یعنی درصد پیشرفت کار شناسایی میشود. در اینروش، شناسایی سود ناخالص پیماندر هر دوره مالی، براساس پیش بینی کل مخارج و پیشبینی صورت وضعیتهایی که در طول دوره اجرای طرح تاییدخواهد شد انجاممیگیرد.
برای حسابداری قراردادهای بلندمدتپیمانکاری طبق روش درصد پیشرفت کار، مخارج و صورت وضعیتهای تاییدشده در طول اجرایطرح به ترتیب در حساب پیمان درجریان ساخت وحساب کار گواهی شده (یا صورتوضعیتهایپیشرفت کارها) ثبت میشود. حساب پیمان در جریان ساخت مشابه حساب کار درجریان ساخت در روش هزینه یابی سفارش کار است با این تفاوت که سودناخالص پیمان درهردوره مالی نیز به مخارج اجرای طرح اضافه میشود. بنابراین،مانده این حساب در پایاندوره مالی به ارزش خالص بازیافتنی (بهای تمام شده بعلاوه سودناخالص) گزارشمیگردد.
حساب کار گواهی شده مشابه حساب درآمدتحقق نیافته است که مانده بستانکار دارد. در تاریخ تهیه صورتهای مالی، مانده حسابپیمان در جریان ساخت وحساب کار گواهی شده هر قرارداد جداگانه از یکدیگر کسر ونتیجهجزو دارایی جاری یا بدهی جاری در ترازنامه گزارش میشود.
منطق بکارگیری روش درصد پیشرفت کاراین ا ست که کارفرما و پیمانکار طبق قرارداد، تعهدات الزام آوری راپذیرفته اند. پیمانکار مسئولیت کامل اجرای عملیات موضوع پیمان را پذیرفته است و کارفرما متعهداست که در آخر هرماه صورت وضعیت کلیه کارهایی را که انجام یافته است براساس نرخهایمورد توافق به پیمانکار پرداخت کند. درنتیجه در جریان پیشرفت کار>فروش<بتدریج واقع میشود،بنابراین درآمد و هزینه نیز باید به همین نحو شناساییشود.
مزیت اصلی روش درصد پیشرفت کار ایناست که درآمد به تناسب پیشرفت عملیات شناسایی و با هزینه هایواقع شده برای رسیدن بههمان مرحله مقابله میشود یعنی تطابق هزینه و درآمد هر دوره به نحوی صحیح انجاممیگیرد.امادر مقابل خطر اشتباه در برآورد را به همراه دارد. بدین جهت تا زمانی کهنسبت به سودآوری کل پیمان اطمینانی نباشد منظور داشتن سود در صورتهای مالی موردنخواهدداشت و کاربرد روش درصد پیشرفت کار نادرست است.
-2 روش کار تکمیل شده
در روش کار تکمیل شده درآمد و سودناخالص پیمان هنگامی شناسایی میشود که کل پیمان یا بخش عمده ای از آن تکمیل و صرفآًکارهای جزیی باقیمانده باشد. برای حسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکار طبق روشکار تکمیل شده، مخارج و صورت وضعیتهای تاییدشده در طول اجرای طرح مشابه روش درصدپیشرفت کار، به ترتیب در حساب پیمان در جریان ساخت و حساب کار گواهی شده ثبت میشوداما شناسایی سود تا زمانی آکه پیمان تکمیل نشده است به تعویق میافتد.
مزیت اصلی روش کار تکمیل شده این استکه سودپیمان زمانی تعیین میشود که کار خاتمه یافته یا به مراحل نهایی تکمیل رسیدهاست. دراین روش خطر شناسایی سودهایی که ممکن است کسب نشود به حداقل میرسد.اشکالاساسی روش کارتکمیل شده این است که درآمدی که در هر دوره مالی گزارش میشود میزانکار انجام شده طی آندوره را برروی پیمانها منعکس نمیکند. یعنی اگر چند پیمان بزرگهمگی در یک دوره مالی تکمیل شود و در دوره های قبل پیمانی به اتمام نرسیده باشد ویا در دوره های بعد پیمانی تکمیل نشود با وجود ثبات نسبی فعالیتهای انجام شده میزانسودی که گزارش میشود و سودی که به سهامداران تعلق میگیرد نادرست خواهد بود. همچنیناگر سود چندین ساله پیمان در یک سال به حساب منظور شود شرکت پیمانکاری مشمول ضریبمالیاتی بالاتری خواهد بود.
انتخاب روش
طبق استاندارد حسابداری قراردادهایبلندمدت پیمانکاری، در صورت احراز تمام شرایط زیر : روش درصدپیشرفت کار را بایدبکار گرفت.
١- برآورد منطقی از میزان پیشرفت کارو مخارج لازم برای تکمیل پیمان امکان پذیر باشد.
٢- مسئولیت و اختیارات پیمانکار وکارفرما با صراحت درقرارداد مشخص شده باشد.
٣- طرفین قرارداد توانایی ایفایتعهداتی را که طبق قرارداد پذیرفته اند داشته باشند.
٤- نسبت به وصول مبلغ پیمان اطمینانکافی وجود داشته باشد.
روش کار تکمیل شده را باید تنها درموارد زیر بکارگرفت:
١- حداقل یکی از شرایط یاد شده برایبکارگیری روش درصد پیشرفت کار وجود نداشته باشد.
۲- قرارداد پیمانکاری کوتاه مدت باشد .
٣- مخاطرات ذاتی قرارداد فراتر ازمخاطرات عادی تجاری باشد بطوری که براساس آن امکان برآورد قابل اتکا وجود نداشتهباشد .
شناسایی سود ناخالص پیمان در پایان دوره مالی به ترتیب زیر انجام می گیرد:
1. برآورد کل درامد یا مبلغ پیمان
- 2. برآورد کل هزینه پیمان
- 3. برآورد کل سود ناخالص پیمان
- 4. اندازه گیری میزان پیشرفت کار
- 5. محاسبه مبلغ درآمد، هزینه و سود ناخالص دوره جاری پیمان
برآورد کل درآمد یا مبلغ پیمان
برای برآورد کل درآمد یا مبلغ پیمان باید موارد زیر را در نظر گرفت:
1. مبلغ اولیه پیمان
- 2. مبلغ کارهای جدید
- 3. تغییر مقادیر کار(هرگاه هر یک از اقلام پیمان کم یا زیاد شود در امد پیمان افزایش یا کاهش خواهد یافت).
- 4. مبلغ مورد مطالبه پیمانکار در نتیجه تغییرات مفاد قرارداد و تعدیل آحاد بهای کار
- 5. جریمه تاخیر (خسارت یا جریمه ناشی از تاخیر در تکمیل پیمان یا سایر عل، موجب کاهش درآمد پیمان خواهد شد).
برآورد کل هزینه پیمان
هزینه برآوردی پیمان به ترتیب زیر از حاصل جمع هزینه های واقعی انجام شده و برآورد یا پیش بینی باقیمانده هزینه های لازم برای تکمیل پیمان بدست می آید:
کل هزینه های برآوردی پیمان = هزینه های واقعی + برآورد باقیمانده هزینه های لازم برای تکمیل پیمان
در صورتی که پیش بینی یا برآورد باقیمانده هزینه های لازم برای تکمیل پیمان بین دو مبلغ محدود باشد، مبلغی که به سود کمتری می انجامد باید انتخاب شود.
برآورد کل سود ناخالص پیمان
کل سود ناخالص پیمان از تفاضل کل درآمد پیمان و کل هزینه های برآوردی پیمان بدست می آید:
کل سود ناخالص برآوردی پیمان = کل درآمد یا مبلغ پیمان - کل هزینه های برآوردی پیمان
ضمنا ذکر این نکته ضروری است که برآورد درآمد و هزینه و سود ناخالص پیمان در پی وقوع رویدادهای غیر مترقبه همچون بروز حوادث قهری و غیر مترقبه و تغییر در تورم و یا تغییرات احتمالی در مقررات دولتی و دستگاه کارفرما و تعلیق کار از طرف کارفر ماباید مورد بازنگری قرار بگیرد.
اندازه گیری میزان پیشرفت کار
مشکل اساسی در روش درصد پیشرفت کار اندازه گیری میزان پیشرفت کار است.
میزان پیشرفت کار را می توان بر اساس دو عامل اساسی اندازه گیری کرد:
- 1. ورودیهای پیمان یا Input Measures))
بر حسب :
- مخارج انجام شده
- ساعات کار مصرف شده
- مبلغ دستمزد
- مقدار مواد مصرفی
- 2. خروجیهای پیمان یا( (Out put Measures
بر حسب:
- کیلومتر
- تن
- تعداد واحدهای تولید شده یا ارزش افزوده
در هر حال هدف از بکارگیری این معیارها تعیین میزان دقیق کار انجام شده است. ضمنا این معیارها با توجه به شرایط پیمان بکار می روند. که در ادامه این مطلب را با توجه به معیار مربوطه توضیح می دهم.
خروجیهای پیمان
تعیین میزان پیشرفت کار بر اساس خروجیهای پیمان هنگامی مناسب است که مخارج لازم برای تکمیل هر بخش از کار تقریبا ثابت باشد.
»»»» مثال ««««
در قرار داد احداث 20 کیلومتر بزرگراه، هزینه ساختن هر کیلومتر راه مبلغ 500000 ریال برآورد شده باشد، برآورد پیشرفت کار را می توان بر اساس کار انجام شده نسبت به کل کار تعیین کرد. یعنی اگر 10 کیلومتر از بزرگراه ساخته شده باشد می توان نتیجه گیری کرد که حدود 50% کار انجام گرفته است.
در صورتیکه مخارج تکمیل هر بخش از پیمان یکسان نباشد اندازه گیری میزان پیشرفت کار بر اساس خروجیهای پیمان گمراه کننده است و باید از معیار ورودیهای پیمان برای اندازه گیری میزان پیشرفت کار استفاده کرد.
همانطور که اشاره شد برای استفاده از معیار ورودیهای پیمان می توان از عواملی چون مخارج انجام شده و یا ساعات کار مصرف شده و یا مبلغ دستمزد و یا مقدار مواد مصرفی استفاده کرد.
»»»» مثال ««««
با توجه به مثال قبل اگر هزینه احداث بزرگراه در 10 کیلومتر اول مبلغ 500000 ریال و در 10 کیلومتر بعدی به دلیل حفر تونل مبلغ 800000ریال برآورد شود، میزان پیشرفت کار برای 10 کیلومتر از کار انجام شده از 50% کمتر خواهد شد.
برای بدست آوردن میزان پیشرفت کار در این حالت با توجه به عامل مخارج انجام شده از فرمول زیر استفاده می کنیم:
درصد پیشرفت کار = مخارج واقعی انجام شده ÷ کل مخارج برآوردی پیمان
به همین دلیل اگر در مثال بالا در دوره جاری همان 10 کیلومتر با 500000 ریال مخارج انجام شده باشد. بنابراین :
5/38%= (800000 + 500000) ÷ 500000 = درصد پیشرفت کار
رایج ترین روش برای اندازه گیری درصد پیشرفت کار بر حسب ورودیهای پیمان، روش فوق می باشد که بهمقایسه مخارج واقعی انجام شده با کل مخارج برآوردی پیمان می پردازد. که به این روش هزینه به هزینه(Cost-to-Cost Method) گویند.
از آنجا که در بیشتر قرار دادهای بلند مدت پیمانکاری، عملیات اجرایی مستلزم تکمیل بخشهای ناهمگن است، درصد پیشرفت کار بر حسب ورودیهای پیمان اندازه گیری می شود.
»»»»مثال ««««
اگر مخارج واقعی پیمان تا پایان سال جاری 3 میلیون ریال و کل مخارج برآوردی 10 میلیون ریال باشد . میزان در صد پیشرفت کار چقدر است؟
بر اساس روش هزینه به هزینه میزان در صد پیشرفت کار به صورت زیر بدست می آید:
30% =10000000 ÷ 3000000 = درصد پیشرفت کار
محاسبه درآمد، هزینه و سود ناخالص دوره جاری پیمان
در استانداردهای حسابداری دو روش برای شناسایی درآمد، هزینه و سود ناخالص پیمان پیش بینی شده است:
روش اول :دو مرحله دارد :
مرحله اول : ابتدا درآمد و هزینه دوره جاری پیمان به ترتیب زیر از حاصلضرب درصد پیشرفت کار و کل درآمد و مخارج برآوردی پیمان بدست می آید:
درآمد شناسایی شده پیمان در دوره های قبل - در صد پیشرفت کار × کل در آمد برآوردی پیمان =درآمددورهجاری پیمان
هزینه های شناسایی شده پیمان در دوره های قبل– درصد پیشرفت کار × کل هزینه های برآوردی پیمان= هزینهدوره پیمان
مرحله دوم : حالا از تفاضل درآمد و هزینه دوره جاری پیمان، مبلغ سود ناخالص دوره جاری را بدست می آوریم:
هزینه دوره جاری پیمان – درآمد دوره جاری پیمان = سود ناخالص دوره جاری پیمان
روش دوم :
مرحله اول : ابتدا سود ناخالص دوره جاری پیمان از حاصلضرب درصد پیشرفت کار و کل سود ناخالص برآوردی پیمان بدست می آید:
سود ناخالص شناسایی شده پیمان در دوره های قبل- درصد پیشرفت کار × کل سود ناخالص برآوردی پیمان = سود ناخالص
مرحله دوم : سپس با افزودن سود ناخالص دوره جاری به هزینه های واقعی انجام شده، مبلغ درآمد پیمان محاسبه می شود.
سود ناخالص دوره جاری پیمان + هزینه های واقعی انجام شده = درآمد دوره جاری پیمان
»»» نکات مهم «««
در هر دو روش یاد شده :
الف) آثار ناشی از تجدید نظر در برآوردها به دوره های قبل تسری نمی یابد.
ب) مبلغ سود ناخالص دوره جاری یکسان است.
در روش درصد پیشرفت کار مشابه روش کار تکمیل شده، مخارج و صورت وضعیت موقت کارها در طول اجرای طرح به ترتیب به حساب پیمان در دست اجرا و حساب صورت وضعیتهای تائید شده منظور می شود.
تنها تفاوت هم اینست که ، در روش درصد پیشرفت کار، سود ناخالص در پایان هر دوره مالی بر مبنای درصد تکمیل پیمان به یکی از دو روش یاد شده برآورد و به حساب پیمان در دست اجرا منظور می شود.
بدین ترتیب شناسایی سود ناخالص در پایان هر دوره مالی ارزش دفتری حساب پیمان در دست اجرا را افزایش می دهد و این حساب به ارزش خالص بازیافتنی گزارش می شود.
»»»» مثال ««««
مطلوبست ثبت و گزارش اطلاعات مربوط به پیمان ناتمام طبق روش درصد پیشرفت کار در قالب اطلاعات زیر تشریح می شود:
مبلغ قطعی پیمان 5000000
کل مخارج برآوردی پیمان 4000000
مخارج واقعی پیمان در سال جاری 2600000
صورت وضعیتهای تائید شده 500000
دریافت از کارفرما 500000
جواب : 1000000 = 4000000 - 5000000 » کل سود ناخالص برآوردی پیمان
65% = ( 4000000 ÷ 2600000 ) » در صد پیشرفت کار به روش هزینه به هزینه
ثبتهای دفتر روزنامه :
1) ثبت مخارج واقعی پیمان
پیمان در دست اجرا 2600000
وجوه نقد 2600000
2) ثبت صورت وضعیتهای موقت
حسابهای دریافتنی _ کارفرما 500000
صورت وضعیتهای تائید شده 500000
3) ثبت مبالغ دریافتی از کارفرما
وجوه نقد 500000
حسابهای دریافتنی _ کارفرما 500000
4) ثبت درامد و سود ناخالص پیمان
بهای تمام شده پیمان 2600000
پیمان در دست اجرا 650000
درآمد پیمان 3250000
روش محاسبه درآمد دوره جاری پیمان :
مبلغ پیمان 500000× درصد پیشرفت کار65%= درآمد پیمان 3250000
روش محاسبه هزینه دوره جاری پیمان:
کل مخارج برآوردی پیمان 4000000×درصد پیشرفت کار 65% = هزینه پیمان 2600000
روش محاسبه سود نا خالص دوره جاری پیمان:
- 2600000 - 3250000 = سود ناخالص پیمان
نحوه انعکاس در صورتهای مالی :
ترازنامه
پیمان در دست اجرا 3250000
کسر می شود: صورت وضعیتهای تائید شده (500000)
مازاد بهای تمام شده و سود ناخالص پیمان ناتمام بر
صورت وضعیتهای تائید شده 2750000
صورت سود و زیان
درآمد پیمان 3250000
کسر می شود: بهای تمام شده پیمان 2600000
سود ناخالص پیمان 650000
مزیت اصلی روش درصد پیشرفت کار
مزیت اصلی این روش این است که درامد به تناسب پیشرفت عملیات شناسایی و با هزینه های واقع شده برای رسیدن به همان مرحله مقابله می شود؛ یعنی تطابق هزینه ها با درامد هر دوره مالی بموقع و درستی انجام می گیرد. بدین جهت، هنگامی که برآورد منطقی از میزان پیشرفت کار و مخارج لازم برای تکمیل پیمان وجود داشته باشد، کاربرد روش درصد پیشرفت کار اولویت دارد.
ایراد اساسی روش درصد پیشرفت کار
ایراد اساسی این روش این است که با خطر اشتباه در برآورد همراه است. در نتیجه خطر شناسایی سودهایی که ممکن است بدست نیاید وجود دارد. بدین جهت، تا زمانی که نسبت به سودآوری کل پیمان اطمینان نباشد کاربرد روش درصد پیشرفت کار نامناسب خواهد بود.
مزایا ومعایب قراردادهای پیمانکاری
$11- روش انجام کارها توسط کارفرما (امانی): روش یک عاملی درصورتیکه کارفرما دارای افراد و کارکنان متخصص کافی و ماشین آلات مورد نیاز جهت اجراء پروژها باشد، میتواند انجام کار را راساً به عهده بگیرد. همچنین در بعضی موارد امکان دارد کارفرما از کارگران موقت یا ماشین آلات کرایه ای برای تأمین نیروی کار لازم و همچنین پیمانکاران جزء جهت اجراء استفاده نماید. باتوجه به حجم منابع مورد نیاز جهت اجراء این روش در کارهایی که دارای ابعاد گستردهای نیستند و جهت پروژه های کوچک و بیشتر در کارهای بهسازی و نگهداری مورد استفاده قرار میگیرد و تجربه نشان داده است که به دلایل ذیل استفاده از این روش به هیچ عنوان مناسب نبوده و دارای مسائلی بدین شرح میباشند.
اولاً: نیازمند به یک گروه از مهندسان حرفه ای و با تجربه، کارگران فنی و ماشین آلات مناسب جهت اجراء میباشد که تبعاً عدم وجود این گروه روند زمانی و کیفی پروژه را مختل مینماید.
ثانیاً: در مجموع هزینه تمام شده و بالاسریهای این روش به دلیل کاستیهای مدیریتی، تدارکات و غیره زیادمیباشد.
ثالثاً: در طول اجراء نیز مدیریت بسیار قوی جهت تأمین و رفع مسائل و هماهنگی های میان کارکنان و ماشین آلات مورد نیاز را طلب مینماید که عدم وجود آن، روند پروژه را به تنزل میکشاند.
رابعاً: با توجه به توضیحات گفته شده درخصوص امکان استفاده کارفرما از پیمانکاران جزء باید توجه خاصی درخصوص بررسی صلاحیت فنی لازم جهت اجراء و نحوه عقد قراردادهای مربوطه و رسیدگی به دعاوی واولاً: نیازمند به یک گروه از مهندسان حرفه ای و با تجربه، کارگران فنی و ماشین آلات مناسب جهت اجراء میباشد که تبعاً عدم وجود این گروه روند زمانی و کیفی پروژه را مختل مینماید.
ثانیاً: در مجموع هزینه تمام شده و بالاسریهای این روش به دلیل کاستیهای مدیریتی، تدارکات و غیره زیادمیباشد.
ثالثاً: در طول اجراء نیز مدیریت بسیار قوی جهت تأمین و رفع مسائل و هماهنگی های میان کارکنان و ماشین آلات مورد نیاز را طلب مینماید که عدم وجود آن، روند پروژه را به تنزل میکشاند.
رابعاً: با توجه به توضیحات گفته شده درخصوص امکان استفاده کارفرما از پیمانکاران جزء باید توجه خاصی درخصوص بررسی صلاحیت فنی لازم جهت اجراء و نحوه عقد قراردادهای مربوطه و رسیدگی به دعاوی وclaimهای احتمالی صورت پذیرد.
خامساً: از جهت مقررات سازمان مدیریت نیز (به جزء در مواد خاص) مورد تأیید نمیباشد.
با عنایت به کلیه موارد مذکور نقاط ضعف این روش بسیار بوده و این نقاط ضعف بیشترین تأثیر را در روند کیفی، هزینه ها و زمانی پروژه خواهد گذاشت. لذا به جزء در موارد خاص و به ناچار، به هیچ عنوان استفاده از این روش پیشنهاد نمیگردد. در این روش که به روش تک عاملی نیز معروف است، کارفرما با به کارگیری امکانات و منابع خود، اجراء و مدیریت پروژه را به عهده میگیرد. این روش برای پروژههایی مناسب است که از پیچیدگی خاصی برخوردار نبوده و مجری تمام مسئولیتها را میپذیرد.
روش امانی انجام پروژه به معنی اجراء کار با مدیریت و سرپرستی کارکنان خودی مربوط به شخص حقیقی یا حقوقی میباشد. بدیهی است همه کارها نمیتواند توسط یک شخص صورت گیرد، ولی اگر کارکنان بلاواسطه تحت سرپرستی مدیران شرکت اقدام به فعالیت نمایند، به معنی اجراء روش امانی است. مهمترین مسئله در این روش آن است که هزینه و خریدها مستقیماً توسط کارفرما صورت میگیرد وکارکنان توسط کارفرما هدایت میگردند.
2-روش پیمانی
در روش پیمانی سپردن بخش یا کل کار به دیگران از طریق عقد پیمان است. در این روش کارفرما از طریق عقد قراردادهایی که متضمن اجراء صحیح کار و تأمین منافع او میباشد تمام یا قسمتی از عملیات به سرانجام رسیدن پروژه را به دیگران واگذار مینماید. در پروژههای دولتی درک غالب در این زمینه سپردن کار به بخش خصوصی و کاهش نقش دولت است. این روند هنوز فراگیر نشده ولی به درستی درک شده است که دولت میتواند کارفرمای خوبی باشد ولی هیچگاه پیمانکار و اجراءکننده خوبی نبوده است. دلایل و مزایای این روش از کار که در سطح جهانی مقبول و مورد پذیرش واقع شده و به شرح زیر است:
1- تخصص کافی در اجرای پروژهها؛
2- تسریع در اجراء پروژهها به دلیل کاهش بورکراسی؛
3- کنترل مناسب و کاهش فساد در بخش دولتی به دلیل هزینه کرد غیرمستقیم؛
4- پیدایش نسل جدیدی از پیمانکاران که ارتباطی با پیمانکاران وابسته گذشته نداشتند؛
5- صرفه اقتصادی در اجراء پروژهها به دلیل رقابت و تخصص.خامساً: از جهت مقررات سازمان مدیریت نیز (به جزء در مواد خاص) مورد تأیید نمیباشد.
با عنایت به کلیه موارد مذکور نقاط ضعف این روش بسیار بوده و این نقاط ضعف بیشترین تأثیر را در روند کیفی، هزینه ها و زمانی پروژه خواهد گذاشت. لذا به جزء در موارد خاص و به ناچار، به هیچ عنوان استفاده از این روش پیشنهاد نمیگردد. در این روش که به روش تک عاملی نیز معروف است، کارفرما با به کارگیری امکانات و منابع خود، اجراء و مدیریت پروژه را به عهده میگیرد. این روش برای پروژههایی مناسب است که از پیچیدگی خاصی برخوردار نبوده و مجری تمام مسئولیتها را میپذیرد.
روش امانی انجام پروژه به معنی اجراء کار با مدیریت و سرپرستی کارکنان خودی مربوط به شخص حقیقی یا حقوقی میباشد. بدیهی است همه کارها نمیتواند توسط یک شخص صورت گیرد، ولی اگر کارکنان بلاواسطه تحت سرپرستی مدیران شرکت اقدام به فعالیت نمایند، به معنی اجراء روش امانی است. مهمترین مسئله در این روش آن است که هزینه و خریدها مستقیماً توسط کارفرما صورت میگیرد وکارکنان توسط کارفرما هدایت میگردند.
2-روش پیمانی
در روش پیمانی سپردن بخش یا کل کار به دیگران از طریق عقد پیمان است. در این روش کارفرما از طریق عقد قراردادهایی که متضمن اجراء صحیح کار و تأمین منافع او میباشد تمام یا قسمتی از عملیات به سرانجام رسیدن پروژه را به دیگران واگذار مینماید. در پروژههای دولتی درک غالب در این زمینه سپردن کار به بخش خصوصی و کاهش نقش دولت است. این روند هنوز فراگیر نشده ولی به درستی درک شده است که دولت میتواند کارفرمای خوبی باشد ولی هیچگاه پیمانکار و اجراءکننده خوبی نبوده است. دلایل و مزایای این روش از کار که در سطح جهانی مقبول و مورد پذیرش واقع شده و به شرح زیر است:
1- تخصص کافی در اجرای پروژهها؛
2- تسریع در اجراء پروژهها به دلیل کاهش بورکراسی؛
3- کنترل مناسب و کاهش فساد در بخش دولتی به دلیل هزینه کرد غیرمستقیم؛
4- پیدایش نسل جدیدی از پیمانکاران که ارتباطی با پیمانکاران وابسته گذشته نداشتند؛
5- صرفه اقتصادی در اجراء پروژهها به دلیل رقابت و تخصص.